Ongewenst gedrag van invloed op medewerker én collega

1 op de 6 mannen en 1 op de 4 vrouwen krijgt te maken met ongewenst gedrag op de werkvloer. De gevolgen hiervan zijn groot. Ongewenst gedrag leidt tot persoonlijk leed en (psychische en fysieke) gezondheidsklachten. Uiteindelijk kan het resulteren in ziekteverzuim of burn-out. Maar er is niet alleen persoonlijk leed. Incidenten van ongewenst gedrag hebben ook een negatieve ‘spin-off’. Collega’s die zelf niet direct betrokken zijn bij het ongewenste gedrag, zijn er wel getuige van. Hierdoor ontwikkelen zij eveneens gevoelens van onveiligheid en angst op het werk.

Ongewenst gedrag en psychosociale arbeidsbelasting

Psychosociale arbeidsbelasting gaat over werkdruk, emotionele belasting op het werk en over ongewenst gedrag. Waar werkdruk als oorzaak voor werkstress door veel werkgevers (55% in 2019 – Arbobalans) wordt gezien als een belangrijk arbeidsrisico, was tot voor kort de aandacht voor ongewenst gedrag op de werkvloer nog minimaal. Een gemiste kans, want uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ongewenste omgangsvormen kunnen leiden tot meer werkstress. En dus bedrijfsmatig ook meer negatieve consequenties heeft.

De werkcontext als voedingsbodem

Vaak wordt gedacht dat het vertonen van ongewenst gedrag zoals bijvoorbeeld pesten, een persoonsgebonden kwestie is. Wetenschappelijk onderzoek toont echter aan dat ongewenst gedrag niet plaatsvindt in een sociaal vacuüm. Factoren in de werkcontext blijken hier het sterkst op van invloed: ze creëren er een voedingsbodem voor. Als iemand die ongewenst gedrag vertoont weggaat, neemt vaak een nieuwe persoon de ongewenste gedragsrol op zich. Factoren uit de werkomgeving die een voedingsbodem creëren voor werkstress en ongewenste omgangsvormen zijn:

• Te hoge werkdruk
• Baanonzekerheid
• Rolonduidelijkheid en/of rolconflicten
• Weinig autonomie en invloed op het werk
• Verveling en te weinig uitdaging
• Spanningen van buiten het werk meenemen naar binnen
• Zwak leiderschap

Het is uiteraard de vraag of werkstress en ongewenst gedrag op het werk geheel uit te roeien zijn. Maar door de aandacht te richten op het samen werken aan een positief werkklimaat, vermindert de kans op werkstress en ongewenst gedrag aanzienlijk.

Kenmerken van een positief werkklimaat

Een werkklimaat is positief als medewerkers binnen een organisatie ervaren dat het klimaat ondersteunend en uitdagend is en samenwerking en betrokkenheid stimuleert. Wat uitdagend en ondersteunend is, verschilt per persoon, maar in de basis zijn er een aantal randvoorwaarden die voor alle medewerkers hetzelfde zijn.

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat ieder mens de behoefte heeft om drie psychologie basisbehoeften te vervullen (Deci & Ryan, 2000) en dat mensen iets bij willen dragen voor anderen. Dat bijdragen voor anderen in het werk is gerelateerd aan wat vaak als “purpose” of hoger doel van de organisatie aangeduid wordt. De drie psychologische basisbehoeften zijn de behoefte om:

• Ergens bij te horen, onderdeel te zijn van een groep mensen,
• De behoefte om je competent te voelen, te ervaren dat je ergens goed in bent en
• De behoefte aan autonomie, dus een bepaalde mate aan beslissingsruimte, bijvoorbeeld hoe of wanneer je het werk uitvoert.

Meer inspiratie over het werken aan een sociaal veilig werkklimaat?

Lees dan het artikel ‘In 4 stappen naar een sociaal veilig werkklimaat’ , download de factsheet Ongewenst gedrag op de werkvloer,  of vraag het gratis boek Grip op een positief werkklimaat aan.

Hoe sociaal veilig en inclusief is jouw organisatie?

De Inclusie scan geeft inzicht in de sociale veiligheid binnen jouw organisatie én stimuleert een inclusief en positief werk- en leerklimaat op alle niveaus binnen jouw organisatie.