Hoe ingewikkeld is het nou om de trap te nemen en een lunchsalade te kiezen? Toch sta je voor je het weet weer in de lift met een tosti achter de kiezen. Je wilt jouw gezonde voornemens nu eens echt omzetten in gezond gedrag en ook je collega’s hierin meenemen. Deze 3 inzichten uit de wetenschap gaan je helpen.
De eerste stap is al gezet. Je hebt een positieve attitude om te veranderen en jouw handelingsrepertoire uit te breiden. Of, in normaal Nederlands, jouw kennis en vaardigheden te vergroten en betere keuzes te maken. Vol goede moed ga je aan de slag, met de intentie dat de nieuwe inzichten over vitaliteit jouw gedrag in de praktijk gaan veranderen.
Maar zoals Willem Elsschot het ooit zo mooi omschreef: ‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.’ Er zit vaak een grote kloof tussen onze mooie voornemens en het gedrag dat we daadwerkelijk vertonen. De kans is groot dat (een deel van) onze kennis en vaardigheden ondanks alle goede intenties onbenut blijven.
Gelukkig is er de Theory of Planned Behavior (Ajzen, 1991) die ons uit de brand helpt.¹ Deze theorie leert ons dat gedrag, naast onze attitudes, ook wordt bepaald door onze sociale omgeving (‘Wat vinden anderen ervan?’) en het geloof dat we hebben in ons eigen kunnen (‘Heb ik dit gedrag onder controle?’).
Door deze factoren bewust in te zetten in je veranderproces, vergroot je de kans op succes. Hieronder volgen 3 tips om jezelf en anderen te ‘nudgen’.
‘De mens is en blijft, zelfs in deze individualistische wereld, een sociaal wezen. Exclusie is zo’n beetje het ergste wat je iemand kunt toewensen.’
#1. Maak concrete afspraken met jezelf
Laten we eerlijk zijn. Die Nieuwjaar-voornemens, daar komt vaak niet zo veel van terecht. Althans, niet zolang ze niet worden ingebed in bestaand gedrag om ze enige mate van levensvatbaarheid te gunnen. Als ik me aan het begin van het komende jaar voorneem om ‘meer te bewegen’, dan mogen jullie me dus keihard uitlachen.
Naast een positieve attitude om te veranderen, speelt het geloof in eigen kunnen (self-efficacy) namelijk ook een belangrijke rol in gedragsverandering. Dit houdt in dat we er vertrouwen in moeten hebben dat we het geleerde kunnen toepassen in de praktijk. Als ik mezelf dus voorneem om meer te bewegen, maar ik nog helemaal geen plan heb van ‘hoe’ en ‘wanneer’, dan heeft dit niet veel kans van slagen. Een manier om hier wat aan te doen, is om implementatie intenties te maken.
Implementatie intenties zijn hele concrete afspraken met jezelf, waarin je nieuw gedrag koppelt aan bestaand gewoontegedrag. Zo vergroot je de kans dat je de intenties waarmaakt, omdat je gewoontegedrag niet kunt vergeten om uit te voeren. Een implementatie intentie om meer te gaan hardlopen, kan er als volgt uitzien: ‘Iedere ochtend wanneer ik het kantoor binnenloop en de deur achter me dichttrek (gewoontegedrag), loop ik door naar de trap in plaats van de lift om bij mijn werkplek te komen (nieuw gedrag).’ Dit moment is zo concreet geformuleerd, dat het meteen duidelijk wordt wanneer je je niet aan jouw eigen afspraak hebt gehouden.
#2. Zorg dat je er niet omheen kunt
Een tweede manier om gewoontegedrag te doorbreken en het nieuw geleerde gedrag een kans te geven, is door iets nieuws of ‘ongewoons’ toe te voegen aan de fysieke omgeving.² Ons brein is erop gericht om ongebruikelijke en mogelijk bedreigende signalen snel op te pikken en te evalueren wat een goede reactie op dit signaal is.
Wanneer je meer vitaliteit wilt introduceren op de werkvloer, helpt het dus om een reminder toe te voegen aan jouw dagelijkse omgeving (gang, bureau, deur, etc.) die is gekoppeld aan het doel dat je voor ogen hebt (een foto van mensen die traplopen). Denk maar aan het schrijven van een reminder op je hand, maar dan iets radicaler. Als je het helemaal goed wilt doen, zorg je dat deze reminder in de weg ligt, zodat je het wel moet waarnemen en ermee moet dealen om verder te kunnen.
#3. Laat anderen met je mee veranderen
De mens is en blijft, zelfs in deze individualistische wereld, een sociaal wezen. Exclusie is zo’n beetje het ergste wat je iemand kunt toewensen. We zijn er dan ook op gericht, vaak zonder dat we het door hebben, om lekker in de groep te liggen. Elk nieuw gedrag kan door de groep als een bedreiging worden ervaren. Helemaal als dit ingaat tegen de heersende normen, waarden en gewoontegedrag van de groep. Iedere reorganisatie, cultuuromslag of nieuwe werkmethode dient hier als voorbeeld.
Wanneer jij dus vol inspiratie aan komt zetten met plannen voor een vitaler bestaan en jij je collega’s ervan moet overtuigen om met je mee te doen of je te ondersteunen, stuit je in de regel op weerstand. In feite hebben anderen 2 keuzes: meegaan in de verandering of blijven bij de vertrouwde situatie (en jou hiermee onbewust excluderen). Helaas is de laatste van de 2 altijd de standaardoptie.
Om hier rekening mee te houden, is het dus slim om voor een vitale veranderslag al draagvlak te hebben onder een aantal collega’s. Zo ontstaat er als het ware een kritieke massa en kunnen jij en jouw collega’s elkaar stimuleren om het geleerde toe te passen in de praktijk en zo een nieuwe sociale norm te creëren.
Nudging-ception
Het vergaren van nieuwe kennis en vaardigheden is pas het begin van een gedragsverandering. De bovenstaande tips zijn afkomstig uit wetenschappelijk onderzoek naar gedragsverandering en nudging, en helpen om intenties om te zetten in daadwerkelijk gedrag. Nu is het jouw beurt! Verspreid dit artikel onder je collega’s, hang het aan de muur en maak implementatie intenties zodat concreet wordt hoe deze kennis van nudging jou gaat helpen om het onderste uit de kan te halen!
Bronnen
¹ Ajzen, Icek (1991). "The theory of planned behavior". Organizational Behavior and Human Decision Processes. 50 (2): 179–211. doi:10.1016/0749-5978(91)90020-T.
² Verplanken, B., & Wood, W. (2006). Interventions to Break and Create Consumer Habits. Journal of Public Policy & Marketing, 25(1), 90–103. https://doi.org/10.1509/jppm.25.1.90