I need a vacation, en wat organisaties daarmee kunnen

De zomer is aangebroken. Terwijl veel medewerkers genieten van vrije dagen, ontstaat in organisaties een bijzondere periode: het werktempo daalt, agenda’s worden lichter, en er komt ruimte voor reflectie. Een uitgelezen moment om stil te staan bij een simpele, maar belangrijke vraag: wat doet vakantie eigenlijk met werkbeleving?

Dat blijkt nu beter onderbouwd dan ooit.

Nieuw internationaal onderzoek bevestigt het belang van vakantie

In januari 2025 publiceerden Grant, Buchanan & Shockley een grootschalige meta-analyse in het Journal of Applied Psychology, met de veelzeggende titel: “I Need a Vacation: A Meta-Analysis of Vacation and Employee Well-Being.”

Op basis van 32 onderzoeken uit 9 landen tonen zij aan dat vakanties niet alleen prettig zijn, ze hebben een meetbaar positief effect op welzijn, gezondheid én motivatie van medewerkers. De resultaten:

• Verhoogd emotioneel en fysiek welzijn tijdens en na vakantie
• Lagere vermoeidheid en stressniveaus
• Toegenomen betrokkenheid en prestaties bij terugkomst

Het meest opvallende? Het positieve effect blijft gemiddeld zes weken na terugkomst merkbaar. Dat is aanzienlijk langer dan eerdere studies suggereerden.

Twee sleutels tot een langdurig vakantie effect

Niet elke vakantie levert automatisch langdurige effecten op. Volgens de studie zijn vooral twee factoren cruciaal:

1. Psychologische ontkoppeling van werk
Medewerkers die tijdens hun vakantie mentaal afstand nemen van hun werk, ervaren sterker herstel. Dit sluit aan bij eerder onderzoek van Sonnentag & Fritz (2007), die mentale ontkoppeling als dé sleutel tot herstel identificeerden.

2. Actieve ontspanning
Fysiek actief zijn – wandelen, fietsen, reizen – blijkt effectiever dan passieve ontspanning. Ook plezier maken en afwisseling dragen bij aan langduriger positieve effecten.

Wat betekent dit voor organisaties?

Deze inzichten roepen belangrijke vragen op. Niet alleen over vakantiebeleid, maar over de bredere organisatiecultuur. Maken we écht ruimte voor mentale ontkoppeling, of verwachten we (expliciet of impliciet) dat mensen bereikbaar blijven? Hoe stimuleren we actief herstel? En zorgen we bij terugkomst voor een zachte landing, met ruimte om weer in het werkritme te groeien?

Leiderschapscultuur als sleutel tot herstel

Of medewerkers die ruimte ook daadwerkelijk ervaren, hangt sterk samen met de leiderschapscultuur binnen de organisatie. Medewerkers kunnen zich beter kunnen loskoppelen van werk wanneer leidinggevenden herstelgedrag actief stimuleren en zelf het goede voorbeeld geven. Bijvoorbeeld door het normaliseren van offline zijn en het uitstellen van niet-urgente communicatie (Sonnentag et al., 2017).

In organisaties waar ‘altijd aan staan’ impliciet wordt beloond, blijft het positieve effect van vakantie vaak beperkt. Maar waar ruimte is voor echte ontkoppeling en herstel, versterkt dat niet alleen het welzijn, maar ook de betrokkenheid en inzetbaarheid op de lange termijn.

Van vakantie naar strategie: luisteren met impact

De zomer biedt organisaties een uitgelezen kans om met een frisse blik vooruit te kijken. Medewerkers keren vaak terug met nieuwe energie en meer openheid. Juist dan is het moment om goed te luisteren: wat hebben zij nodig om opgeladen te blijven?

Een korte pulsemeting, een check-in met leidinggevenden of een open feedbackmoment helpt om die signalen op te vangen. Geen formele verplichting, maar een kans om opnieuw af te stemmen en het fundament te leggen voor duurzaam werkplezier en welzijn in drukke tijden.

Bron: Grant, A. M., Buchanan, N. T., & Shockley, K. M. (2025). I Need a Vacation: A Meta-Analysis of Vacation and Employee Well-Being. Journal of Applied Psychology. Link naar samenvatting op PubMed: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39836131