Wat is actieonderzoek? Wat maakt actieonderzoek een waardevol veranderinstrument om in te zetten binnen een organisatie? Een aantal concrete opbrengsten en geleerde lessen van actieonderzoek op een rij.
Als je actieonderzoek uitvoert gaan ‘onderzoek’ en ‘doen’ hand in hand. In de trajecten wordt een vraagstuk binnen de organisatie onderzocht, bijvoorbeeld werkdruk of samenwerking, en tegelijk worden acties en interventies bedacht en uitgevoerd om de situatie te verbeteren. Deze ingezette acties en interventies worden voortdurend binnen het onderzoeksteam geanalyseerd en geëvalueerd. Hierdoor ontstaat steeds beter zicht op ‘wat goed werkt’ en ‘wat nog voor verbetering vatbaar is’. Maar ook wat knelpunten en belemmeringen zijn. En wat er nodig is om de belemmeringen weg te werken.
Het uitgangspunt van actieonderzoek is dat medewerkers vanuit verschillende rollen en perspectieven een kleurrijk beeld hebben van organisatievraagstukken. Het feit dat zij vanuit hun rol door verschillende brillen naar vraagstukken kijken, helpt om tot oplossingsrichtingen te komen die goed bij de eigen werkpraktijk aansluiten. Zo voorkom je dat alleen beleidsmedewerkers en/of managers bedenken wat goed is of goed werkt voor de collega’s op de werkvloer. Het samen onderzoeken en verkennen van vraagstukken helpt bij het vinden van de beste oplossing en versterkt ook de betrokkenheid en samenwerking binnen organisaties. Veranderingen krijgen daarmee meer draagvlak en zullen daardoor sneller tot duurzame resultaten leiden.
Door in een organisatie samen actief aan de slag te gaan met het bedenken en het in praktijk brengen van positief werkende interventies, zet je gezamenlijk een beweging in gang. Zo ontstaat er enerzijds meer inzicht en kennis rondom het vraagstuk en is er anderzijds de mogelijkheid om nieuwe oplossingen ‘uit te testen’. Door elke keer te analyseren en te reflecteren op de acties van het onderzoeksteam en de vervolgstappen op de analyse te baseren, worden de acties en interventies maximaal aangepast aan de dagdagelijkse werkpraktijk.
Realise heeft een ruime ervaring in actieonderzoek. Zo begeleidde we onder andere in opdracht van het ministerie van SWZ 20 organisaties op het gebied van werkdruk en ongewenst gedrag. Wat maakt actieonderzoek een waardevol instrument om in te zetten binnen een organisatie? Een aantal concrete do’s én opbrengsten van actieonderzoek op een rijtje:
'Het project heeft een kop en een staart, je zet in vier tot zes maanden acties uit en je doet het met elkaar, passend bij jouw organisatie.'
- Suzanne Karremans, HR-Manager Nyloplast-
Een eerste punt van aandacht is dat het heel belangrijk is om de verwachtingen goed te managen vanaf de start van het traject. Het is niet de onderzoekbegeleider die oplossingen aandraagt; die zullen vooral uit de groep zelf moeten komen, met ondersteuning van de onderzoekbegeleider.
Verder is het belangrijk dat alle deelnemers van het actieonderzoek met een open en onderzoekende blik het traject instappen. Dit terwijl op dat moment nog niet precies duidelijk is hoe het proces zal lopen en wat de concrete opbrengst zal zijn. Het uitgangspunt is het vertrouwen dat een kwalitatief goed en zorgvuldig doorlopen onderzoeksproces tot waardevolle inzichten zal leiden.
De kracht van onderzoek – en actieonderzoek in het bijzonder – is dat je met elkaar weer met een frisse en open blik naar je eigen werkelijkheid kijkt. Dat levert mooie en nieuwe inzichten en perspectieven op, waarvan vaak blijkt dat die ineens een hefboom voor verandering aan het licht brengen. De kracht van onderzoeken is immers ook: de kracht van je blijven verwonderen!
Lees dan het artikel 'Deelnemer en onderzoeker tegelijk met Actieleren' of lees de klantverhalen van Bosch, Nyloplast of Gemeente Haaksbergen. Je kunt ook het gratis boekje Grip op een positief werkklimaat aanvragen of eens een vrijblijvend advies aanvragen voor actieonderzoek in jouw organisatie.